Αν η Κύπριδα Αφροδίτη ζούσε στον αιώνα μας, θα ήταν σύμβολο του σεξ, θα γύριζε από πασαρέλα σε πασαρέλα και θα θεωρείτο όπως και στην αρχαιότητα πρότυπο και θεά της ομορφιάς; Μάλλον όχι. Και αυτό επειδή τα πρότυπα, όπως και η αντίληψη περί ομορφιάς αλλάζουν από εποχή σε εποχή.
Ας τα πάρουμε όμως από την αρχή. Στον αρχαίο ελληνικό κόσμο, η έννοια της ομορφιάς ήταν συνδεδεμένη με την Κύπρο, με το «νησί της Αφροδίτης». Κανένας δεν αμφισβητούσε ότι η Πάφος ήταν η γενέτειρα της θεάς του έρωτα και της ομορφιάς. Ήδη από τον 8ο αιώνα π. Χ., ο Όμηρος αναφέρει την Αφροδίτη ως «Κύπριδα» και «Χρυσή Αφροδίτη».
Ωστόσο θα πρέπει να σημειωθεί ότι τα πρότυπα ομορφιάς στον αρχαίο ελληνικό κόσμο δεν ήταν τα ίδια με τα σημερινά. Η Αφροδίτη δεν ήταν μια “σεξουαλική θεά” με τη σύγχρονη έννοια. Ήταν σύμβολο της ερωτικής δύναμης, της γονιμότητας, της αισθητικής αρμονίας και της ένωσης των αντιθέτων. Η σεξουαλικότητα που εκπροσωπούσε ήταν ιερή, πολυδιάστατη και συνδεδεμένη με τη φύση και τον κύκλο της ζωής. Κοντολογίς η ομορφιά δεν είχε να κάνει μόνο ή πρωτίστως με την εξωτερική εμφάνιση. Η ομορφιά της Αφροδίτης εκπροσωπούσε την αρμονία του σώματος και της ψυχής, την ερωτική έλξη ως θεϊκή δύναμη, την δημιουργική ενέργεια της φύσης και την αισθητική τελειότητα ως ιδανικό. Η ομορφιά της δεν ήταν απλώς φυσική, αλλά συμβολική και πολυδιάστατη. Γι’ αυτό και τα αγάλματά της δεν είναι απλώς “όμορφα”, αλλά ιδανικά — αποτυπώνουν μια κοσμική ισορροπία.
Τα αγάλματα και οι προσωπογραφίες της Αφροδίτης
Τα αγάλματα της Αφροδίτης δεν ακολουθούν πάντα ένα ενιαίο πρότυπο, αλλά υπάρχουν κάποιες κοινές αισθητικές αρχές. Συγκεκριμένα οι αναλογίες του σώματος της θεάς της ομορφιάς κατά την αρχαιότητα είχαν τα πιο κάτω χαρακτηριστικά:
- Αρμονία και συμμετρία: Το σώμα της Αφροδίτης παρουσιάζεται με ισορροπημένες αναλογίες, χωρίς υπερβολές.
- Καμπύλες: Τονίζονται οι γοφοί, το στήθος και η μέση, με τρόπο που υποδηλώνει γονιμότητα αλλά και αισθητική τελειότητα.
- Ήπια μυϊκή δομή: Δεν είναι αθλητική όπως η Άρτεμις, αλλά ούτε και παθητική. Το σώμα της έχει μια φυσική ροή και χάρη.
Κατά την ελληνιστική περίοδο οι απεικονίσεις της Αφροδίτης στην Κύπρο, είτε σε ειδώλια είτε σε αγάλματα, παρουσιάζουν καμπύλες και πληρότητα: Σώμα με φυσική στρογγυλότητα, χωρίς υπερβολική λεπτότητα. Μέση όχι υπερβολικά λεπτή, αλλά αρμονική σε σχέση με τους γοφούς. Στήθος φυσικό, όχι όμως υπερτονισμένο.
Το πρόσωπο της θεάς συνήθως έχει μια ήρεμη έκφραση, είναι γαλήνιο, με ελαφρύ χαμόγελο (το λεγόμενο “αρχαϊκό μειδίαμα”). Έχει μεγάλα μάτια και λεπτά χαρακτηριστικά που συμβολίζουν την εσωτερική ομορφιά και τη θεϊκή σοφία. Το βάρος του σώματος πέφτει σε ένα πόδι, δημιουργώντας μια φυσική κίνηση και χάρη. Η στάση της είναι ελκυστική, αλλά με θεϊκή αξιοπρέπεια. Η Αφροδίτη είναι με αισθησιακή, αλλά όχι προκλητική. Η θεά δεν απεικονίζεται ως “μοντέλο”, αλλά ως σύμβολο ζωής, γονιμότητας και ερωτικής δύναμης.
Σύμβολο διαχρονικής ομορφιάς.
Με βάση τα πρότυπα ομορφιάς του 21ου αιώνα η Αφροδίτη της Κύπρου, σίγουρα δεν θα διεκδικούσε θέση στην πασαρέλα. Ωστόσο θα θεωρείτο μια ενδιαφέρουσα, ελκυστική γυναίκα. Οι ειδικοί κάνουν αναφορά σε τέσσερα χαρακτηριστικά που θα την έκαναν ξεχωριστή:
- “Φυσική ομορφιά” χωρίς επεμβάσεις ή τεχνητές βελτιώσεις.
- “Αισθησιακή αλλά διακριτική”: η θεά δεν προκαλεί, αλλά γοητεύει.
- “Αρχετυπική θηλυκότητα”: εκπροσωπεί την ομορφιά ως εσωτερική δύναμη, όχι ως εξωτερική εικόνα.
- “Body positive”: το σώμα της δεν συμμορφώνεται με αυστηρά πρότυπα, αλλά αποπνέει αυτοπεποίθηση και ισορροπία.
Συμπερασματικά πρέπει να τονιστεί ότι η Αφροδίτη της Κύπρου δεν θα ήταν “μοντέλο” με τα σημερινά πρότυπα, αλλά θα ξεχώριζε ως σύμβολο αυθεντικής, διαχρονικής ομορφιάς. Η αξία της δεν βρίσκεται στην εξωτερική τελειότητα, αλλά στην πολιτισμική και πνευματική της σημασία.