Οι άνθρωποι που με το χαμόγελο και το καλοσυνάτο βλέμμα τους, ανοίγουν την καρδιά τους αμέσως στον απέναντι, χρήζει να είναι πρότυπα κυρίως της νέας γενιάς και την ίδια ώρα να γράφονται στην ιστορία.
Λεύκαρα, καλοκαίρι 2025, βολτάροντας στα γραφικά σοκάκια των Λευκάρων. Μία γλυκύτατη γυναίκα, η κυρία Γεωργία Βαρνάβα με προσκαλεί στον δημιουργικό της χώρο με τα λευκαρίτικα κεντήματά της και μία φράση τύπου «η νέα γενιά με την παλιά γενιά συναντιέται σήμερα», με έκανε να την ρωτήσω περισσότερα.
Η κυρία Γεωργία είναι γέννημα και θρέμμα των Λευκάρων. Με υπερηφάνεια στο βλέμμα και στα μάτια της και με χαμόγελο στα χείλη μου εξιστόρησε ότι ξεκίνησε να μαθαίνει τα πρώτα βήματα των λευκαρίτικων κεντημάτων από τα δέκα της έτη. «Ξεκίνησα να μαθαίνω από τη γιαγιά και την μαμά μου. Τα εύκολα βήματα και σχέδια όπως είναι το γαντζί. Κεντούσαμε το καλοκαίρι για να πάρουμε και εμείς χαρτζιλίκι».
Μεγαλώνοντας η κυρία Γεωργία σπούδασε φιλόλογος, γι’ αυτό και δεν ασχολήθηκε ποτέ της επαγγελματικά με το κέντημα, αλλά ερασιτεχνικά. «Τώρα που μεγάλωσα ασχολούμαι περισσότερο με αυτή τη δραστηριότητα επειδή μου αρέσει πάρα πολύ αλλά και για να διατηρήσουμε την τέχνη του κεντήματος». Πρόσθεσε με το χαμόγελο στα χείλη, ότι το κέντημα βοηθά και το μυαλό να είναι σε εγρήγορση, γι’ αυτό και συνεχίζει τη δραστηριότητα, όπως είπε.
«Το κέντημα είναι η πιο μεγάλη απασχόληση του μυαλού που υπάρχει και δεν μπορώ να φανταστώ ούτε και για μένα αλλά ούτε και για τις άλλες συγχωριανές μου να μην υπάρχει το λευκαρίτικο», ανέφερε χαρακτηριστικά. Συνέχισε, λέγοντας ότι «εκτός από την οικονομική ενίσχυση του χωριού, η δραστηριότητα – το επάγγελμα αυτό, συμβάλλει και στο να γίνει γνωστό στο εξωτερικό φέρνοντας οικονομικούς πόρους στην Κύπρο».
Την ίδια ώρα, όπως σημείωσε, η ενασχόληση με το λευκαρίτικο κέντημα λειτουργεί για πολλές κυρίες ως ένα ψυχο-αγχολυτικό επάγγελμα, διότι «πρέπει να συγκεντρωθείς πάρα πολύ για να δημιουργήσεις» και εν τέλει να τελειοποίησεις το σχέδιο. «Γι’ αυτό όσα προβλήματα κι αν έχεις, τα ξεχνάς».
Σε μία από τις πολλές κουβέντες μας, η κυρία Γεωργία αναφέρθηκε και σε κάποια από τα σχέδια των λευκαρίτικων κεντημάτων. Στη συζήτησή μας «μπήκε» ο περίφημος ζωγράφος της Αναγέννησης Leonardo Da Vinci και ο ποταμός, αλλιώς σχέδιο Leonardo Da Vinci. Τι σχέση έχει, λοιπόν, ο Da Vinci με τα Λεύκαρα;
Σύμφωνα με την παράδοση κατά τη διάρκεια της Ενετοκρατίας στην Κύπρο (1489-1571) ο γνωστός ζωγράφος επισκέφτηκε το νησί μας και όπως λέγεται φεύγοντας για τη χώρα του πήρε μαζί του ένα λευκαρίτικο κέντημα (τραπεζομάντηλο) το οποίο και δώρισε για την τράπεζα του Καθεδρικού ναού «Duomo» του Μιλάνου. Γι’ αυτό και η παράδοση – σύνδεση του Leonardo Da Vinci με τα Λεύκαρα κρατιέται μέχρι σήμερα ζωντανή.
Αξίζει να σημειωθεί ότι στις 19 Οκτωβρίου 1986, ημέρα κατά την οποία ο Καθεδρικός Ναός γιόρταζε τα 600 χρόνια της ύπαρξης του, η κοινότητα των Λευκάρων δώρισε ένα λευκαρίτικο κεντημένο τραπεζομάντηλο, ως ανάμνηση και συνέχιση της παράδοσης αυτής.
Η τέχνη του λευκαρίτικου είναι μεγάλης αξίας. Είναι μία πνοή για τους νέους, μία επιβεβαίωση του δυναμισμού και της ευαισθησίας της Κύπριας κεντήτριας γυναίκας. Παρόλα αυτά εν έτει 2025, δυστυχώς – και είναι αποδεδειγμένο, δεν υπάρχουν πλέον αρκετές γυναίκες να ασχολούνται με το λευκαρίτικο κέντημα, λόγω της δυσκολίας στην εκτέλεση και στον χρόνο που απαιτεί η δημιουργία τους. Αυτό φέρει ως αποτέλεσμα τον κίνδυνο να εξαφανιστεί εξ ολοκλήρου η τεχνική του λευκαρίτικου κεντήματος αλλά και γενικότερα του παραδοσιακού κεντήματος.
Το λευκαρίτικο κέντημα, δεν είναι απλώς μία δραστηριότητα ή ένα επάγγελμα. Είναι ένα έργο τέχνης, μία πινελιά διαφορετική στην Κυπριακή ιστορία και παράδοση που αξίζει, πραγματικά, να παλεύει ο κάθε ένας από εμάς να το διατηρεί ζωντανό.
Γράφει η Χριστίνα Γεωργίου