Η λέξη vegan στην Κύπρο (όπως και αλλού) πολλές φορές μπερδεύει — όχι επειδή οι άνθρωποι θέλουν να μπερδέψουν, αλλά γιατί τα όρια ανάμεσα σε «vegan», «cruelty-free», «βιολογικό» ή «φιλικό προς το περιβάλλον» δεν είναι πάντα ξεκάθαρα. Ας ξεψαχνίσουμε με απλό τρόπο τα πιο συχνά μπερδέματα και να δώσουμε επιβεβαιωμένα facts που βοηθούν στην καθημερινή επιλογή.
1) Vegan ≠ Cruelty-free (και αυτό μπερδεύει πολύ κόσμο)
-
Vegan προϊόν σημαίνει: δεν περιέχει συστατικά ζωικής προέλευσης.
-
Cruelty-free σημαίνει: δεν έχει διεξαχθεί (ή δεν ισχυρίζεται ότι διεξήχθη) δοκιμή σε ζώα κατά την παραγωγή/δοκιμές του προϊόντος.
Ένα προϊόν μπορεί να είναι vegan αλλά να έχει δοκιμαστεί σε ζώα — ή αντίστροφα να είναι cruelty-free αλλά να περιέχει μέλι, κερί μέλισσας ή γαλακτοκομικά (άρα όχι vegan). Το «vegan» δεν είναι νομικά ρυθμισμένος όρος παντού — για να είστε σίγουροι ψάχνετε για πιστοποιήσεις όπως V-Label ή λευκώματα/σήματα που να το ξεκαθαρίζουν. V-Label+1
2) Honey — είναι ή δεν είναι vegan; (ένα κλασικό debate)
Το μέλι συχνά θεωρείται “φυσικό” και ασφαλώς όχι κρέας ή γαλακτοκομικό — όμως σύμφωνα με τη Vegan Society, το μέλι δεν θεωρείται vegan επειδή προέρχεται από μέλισσες και η εμπορική συγκομιδή συνδέεται με εκμετάλλευση/κίνδυνο για τις μέλισσες. Υπάρχουν διαφωνίες μεταξύ των vegans (κάποιοι το αποδέχονται, κάποιοι όχι), αλλά η επίσημη vegan θεώρηση το απορρίπτει. Αν στο εστιατόριο γράφει «vegan» και περιέχει μέλι, αυτό είναι κόκκινη σημαία για πολλούς vegans. The Vegan Society
3) Το κρασί και το ποτό: τι πρέπει να προσέχεις
Πολλοί πιστεύουν ότι το κρασί είναι αυτόματα vegan — δεν είναι απαραίτητα. Στη διαδικασία «klarification» (διευκρίνιση) οινοποίησης έχουν ιστορικά χρησιμοποιηθεί φιλτραριστικά/στερεοποιητικά μέσα ζωικής προέλευσης (π.χ. ζελατίνη, ισινγκλάς από πτερύγια ψαριών, ασπράδι αυγού, καζεΐνη). Πολλά οινοποιεία τώρα χρησιμοποιούν φυτικά ή ανόργανα εναλλακτικά φιλτραριστικά μέσα, αλλά δεν υπάρχει αυτομάτως «vegan εγγύηση» εκτός αν το αναφέρει η ετικέτα ή ο οινοποιός. Υπάρχουν βάσεις δεδομένων (π.χ. Barnivore) και λίστες με vegan κρασιά — χρήσιμο να τις συμβουλεύεστε. Food & Wine+1
4) Nail polish, βερνίκια και… τα έντομα στο μπουκαλάκι
Αρκετοί νομίζουν ότι το βερνίκι νυχιών είναι πάντα vegan — συνήθως είναι, αλλά προσέξτε:
-
Υπάρχει το φυσικό shellac (ρητίνη από το έντομο lac) και το carmine / cochineal (E120) που είναι κόκκινο χρώμα από έντομα — αυτά δεν είναι vegan.
-
Επιπλέον, μερικά προϊόντα χρησιμοποιούν κερί μέλισσας ή σαπωνοποιημένες ουσίες ζωικής προέλευσης. Πολλές mainstream μάρκες όμως έχουν μεταβεί σε vegan φόρμουλες (παράδειγμα: σημαντικές σειρές έγιναν vegan τα τελευταία χρόνια). Γι’ αυτό, πάντα ελέγχετε τα συστατικά ή την πιστοποίηση. Utopia+1
5) Botox, fillers και αισθητικές επεμβάσεις — γιατί πολλοί vegans λένε «όχι»
Το ίδιο το Botox (τοξίνη αλλαντίασης σε πολύ αραιή, φαρμακευτική μορφή) δεν περιέχει ζωικά συστατικάαλλά το πρόβλημα για τους vegans είναι η δοκιμή σε ζώα που απαιτήθηκε/απαιτείται κατά τη διαδικασία έγκρισης φαρμάκων/φαρμακευτικών προϊόντων. Γι’ αυτό πολλοί vegans αποφεύγουν Botox και παρόμοιες ιατρικές θεραπείες που συνδέονται με ζωικά τεστ ή εκμετάλλευση. Υπάρχουν, βέβαια, συζητήσεις για «vegan-friendly» ή «cruelty-free» εναλλακτικές αισθητικής, αλλά χρειάζεται προσοχή και έρευνα. Radiant FR+1
6) Κρυμμένα ζωικά συστατικά στα τρόφιμα και στα καλλυντικά — λίστα ελέγχου
Εδώ είναι μερικά που προκαλούν εκπλήξεις:
-
Ζελατίνη (ζωική προέλευση) — γλυκά, marshmallows, ζελέ.
-
Carmine / cochineal (E120) — κόκκινο χρώμα σε τρόφιμα/καλλυντικά.
-
Isinglass (από ιχθυο-προϊόν) — χρησιμοποιείται ως fining agent στο κρασί/μπιρα.
-
Κερί μέλισσας, μέλι, γαλακτοκομικά υποπροϊόντα — όχι vegan.
Πάντα διαβάζετε ετικέτες και αν έχετε αμφιβολία, ρωτήστε τον παραγωγό ή το εστιατόριο. Για κρασί, συμβουλευτείτε βάσεις όπως Barnivore ή ρωτήστε απευθείας το οινοποιείο. EatingWell+1
7) Η πραγματικότητα στην Κύπρο — πόσο “εύκολο” είναι να είσαι vegan εδώ;
Η κοινότητα των vegans στην Κύπρο αναπτύσσεται, αλλά υπάρχουν εμπόδια — έλλειψη ξεκάθαρων ετικετών σε μικρά καταστήματα, παρανοήσεις σε εστιατόρια και περιστασιακά περιορισμένη ποικιλία σε κάποιες περιοχές. Υπάρχουν όμως και ισχυρές τοπικές πρωτοβουλίες: οδηγούς, ομάδες (π.χ. Cyprus Vegan Guide, τοπικές FB ομάδες), και αρκετά μαγαζιά και εστιατόρια που απευθύνονται ειδικά σε φυτικές διατροφές. Στην πραγματικότητα, η κατάσταση βελτιώνεται σταθερά — αλλά ο αγώνας για σωστή ενημέρωση συνεχίζεται.
Kατερίνα Χριστοφή