Ανέκαθεν, η κοινότητα Ξυλοφάγου φημιζόταν για την πατάτα που καλλιεργείται στα κόκκινα χώματά της. Πρόκειται για μία καλλιέργεια τεράστιας σημασίας και μεγάλης γκάμας ποικιλιών, με πιο γνωστή την ποικιλία «σπούντα».
Η πατάτα στη διατροφή μας και η κατανάλωσή της
Η πατάτα, όπως είναι διαδεδομένο, είναι ένα από τα πιο δημοφιλή αμυλώδη λαχανικά παγκοσμίως, την οποία λατρεύουν μικροί και μεγάλοι, σε ηλικία, καθώς υπάρχουν πάμπολλοι τρόποι να την γευτεί κάποιος. Οι πλείστοι την καταναλώνουν βραστή, τηγανητή και ψητή. Στην Κύπρο, οι πατάτες μαγειρεύονται και με το κρασί· γνωστές ως «αντιναχτές», οι οποίες συνοδεύονται με κρασί και κόλιανδρο.
Πρόκειται για ένα φυτό, το οποίο προσφέρει άριστη πηγή βιταμινών και μετάλλων. Βασικό θρεπτικό συστατικό της, αποτελούν οι υδατάνθρακες και η πρωτεΐνη.
Το πριν και το μετά, από την αρχή μέχρι το τέλος της καλλιέργειας της
Αν και παλιότερα, οι πατατοπαραγωγοί στην Ξυλοφάγου ήταν περισσότεροι, εντούτοις μέχρι και σήμερα, η καλλιέργεια πατατών, αποτελεί µια βασική πηγή εισοδήματος, για όσους απέμειναν στο επάγγελμα. Παλιότερα, όπως εξιστορούσαν παππούδες και γιαγιάδες, η καλλιέργεια της πατάτας έδινε «ψωμί» σε πολλούς ανθρώπους της κοινότητας και όχι μόνο.
Στα χωράφια, τις περισσότερες φορές, οι γυναίκες βοηθούσαν στο φύτεμα και στο μάζεμα της πατάτας, ενώ οι άντρες ασχολούνταν με το φόρτωμα, και γενικότερα με τις πιο βαριές εργασίες. Αξίζει να γραφτεί ότι βασικό γεωργικό όχημα εκείνον τον καιρό, ήταν το τρακτέρ το οποίο ήταν «σύμμαχος» σε κάθε χωράφι των παραγωγών.
Όπως και παλιότερα, έτσι και σήμερα, μετά την συγκομιδή των πατατών, οι παραγωγοί αναλαμβάνουν να μεταφέρουν τις πατάτες σε γεωργικές αποθήκες σε ολόκληρη την Κύπρο, αλλά και σε εξαγωγές.
Κατάλληλες συνθήκες και φροντίδα
Αυτό που βοηθά κυρίως την πατάτα να ευδοκιμήσει είναι το κοκκινόχωμα της περιοχής αλλά και η άρδευση, η οποία καθίσταται απαραίτητη. Σημαντικό, επίσης είναι και το γεγονός ότι η Ξυλοφάγου ως Κοκκινοχώρι, βρίσκεται κοντά σε θάλασσα. Το ψυχρό και δροσερό κλίμα, βοηθά «διπλά» στο να καλλιεργηθεί σωστά το συγκεκριμένο φυτό. Όμως, χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή, καθώς «όταν η θερμοκρασία πέσει κάτω από τους 3 βαθµούς Κελσίου, το φύλλωµα των φυτών υφίσταται ζηµιές. Στους µείον 2 βαθµούς Κελσίου, τα φυτά παγώνουν και καταστρέφονται», σύμφωνα με αρχείο της Διαδικτυακής Πύλης της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Σύµφωνα µε την περίοδο φύτευσης, όπως σημειώνεται, η καλλιέργεια της πατάτας γίνεται δύο φορές τον χρόνο. Συγκεκριμένα, χωρίζεται σε εαρινή (ανοιξιάτικη) καλλιέργεια, η φύτευση της οποίας αρχίζει Νoέµβριο και τελειώνει αρχές Φεβρουαρίου. H συγκοµιδή αρχίζει αρχές Μαρτίου και τελειώνει µέσα Iουνίου. Αναφορικά με τη φθινοπωρινή (χειµερινή) καλλιέργεια, η πατάτα φυτεύεται τον Iούλιο-Aύγουστο µέχρι µέσα Οκτωβρίου και η συγκοµιδή γίνεται τον Nοέµβριο µέχρι τέλος Φεβρουαρίου του επόµενου χρόνου.
Σημαντική άνοδο των εξαγωγών
Ανατρέχοντας το παρελθόν και συζητώντας με παππούδες και γιαγιάδες· άτομα τα οποία έχυσαν αίμα στα χωράφια, θα αντιληφθεί κανείς ότι η καλλιέργεια της πατάτας παγκύπρια, έχει βαθιές ρίζες. Να φανταστεί κανείς, ότι ήδη από το 1909, υπήρξε σημαντική άνοδος των εξαγωγών και την ίδια ώρα άνοδος στις τιμές πώλησης. Όπως σημειώνεται στην ιστοσελίδα του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού, το 1920, γίνεται αντιληπτό ότι η κυπριακή πατάτα ήταν εξαιρετικής ποιότητας, ενώ το 1925-1929 παρουσιάζεται τρομερή πρόοδος, με τις εξαγωγές να αποτελούν «επίδοση» για τα δεδομένα της εποχής.
Κλείνοντας, κρατώντας βαθιά ριζωμένα στην καρδιά αυτές τις λίγες γραμμές και αναπολώντας χρόνια δύσκολα, μα ταυτόχρονα καλά, (όπως έλεγαν οι πρόγονοι), οι κάτοικοι της Ξυλοφάγου προσκαλούν το κοινό, σε μια βραδινή αναβίωση των παλιών καιρών σε συνδυασμό με το σήμερα.
Σε συνέχεια των προηγούμενων φεστιβάλ Πατάτας, λοιπόν, το πατατοχώρι δίνει ραντεβού φέτος, στις 19 Σεπτεμβρίου 2025, ημέρα Παρασκευή, στον υπαίθριο χώρο Συσκευαστηρίου ΚΥΠΕΠ Δημόσια, για μία βραδιά αξέχαστη.
Περισσότερες πληροφορίες και αναλυτικό πρόγραμμα για το Φεστιβάλ της Πατάτας στη Ξυλοφάγου θα ανακοινωθούν το συντομότερο.
Γράφει η Χριστίνα Γεωργίου