Είναι μεγάλη κουβέντα να είναι περήφανος κάποιος για τον τόπο που γεννήθηκε και μεγάλωσε. Μεγαλύτερη όμως κουβέντα, είναι να το περηφανεύεται με τρόπο διαφορετικό, ασυνήθιστο και κάπως παράξενο… για τη σημερινή εποχή που ζούμε στην Κύπρο.
Για να λέμε την αλήθεια με την παγκοσμιοποίηση, την ανάπτυξη της τεχνολογίας και των διαφόρων Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης που ερχόμαστε σε επαφή καθημερινώς, κάπου ως Κύπριοι παραμερίσαμε τα ήθη, τα έθιμα του τόπου μας, τις τέχνες και τα ποιητικά κυπριακά δημιουργήματα, όπως είναι τα τσιαττιστά.
Τα τσιαττιστά αποτελούν ένα από τα πιο σημαντικά κομμάτια της κυπριακής λαϊκής ποιητικής δημιουργίας. Ορίζονται ως μία μορφή αυτοσχέδιου, αυθόρμητου ποιητικού διαλόγου, κυρίως, με κοινωνικό, ερωτικό, πολιτικό και σατιρικό περιεχόμενο. Συνήθως τα τσιαττιστά έχουν διαγωνιστικό χαρακτήρα με τους τσιαττιστές να ανταλλάσουν αυτοσχέδια δίστιχα με τη συνοδεία βιολιού ή λαούτου.
Στην εποχή μας, αν και είναι δύσκολο να εντοπίσεις άτομα να τσιαττίζουν, εντούτοις υπάρχουν και οι εξαιρέσεις, όπως είναι η περίπτωση του νεαρού Αθηνόδωρου Αθηνοδώρου, 27 ετών από τον Πωμό της Πάφου. Νοσηλευτής στο επάγγελμα και ανήσυχο πνεύμα, δηλώνει στο menoumekypro.com περήφανος για την παράδοση της Κύπρου και των τσιαττιστών. Όπου πάει και όπου σταθεί, αναφέρει πως μεγάλωσε μέσα στην παράδοση, στα ήθη και στα έθιμα του τόπου του, τα οποία ήταν η αιτία να αγαπήσει και το τσιάττισμα.
Σε μία διαφορετική συνέντευξη γεμάτη πάθος και αγάπη για την παράδοση της Κύπρου, ο Αθηνόδωρος ανοίγει την καρδιά του μιλώντας για το ταλέντο και το μεράκι του για τα τσιαττιστά. Ο ίδιος, μέσα από τη συνέντευξη που ακολουθεί, τονίζει πως η παράδοση όχι μόνο δεν πρέπει να ξεχνιέται, αλλά πως πρέπει να συνεχίζει να εμπνέει και τις νεότερες γενιές. Μέσα από τη συζήτησή μας, ο εικοσιεπτάχρονος Αθηνόδωρος, εξηγεί πώς ξεκίνησαν όλα και τι σημαίνει για τον ίδιον η ασχολία του με τα τσιαττιστά. Πώς αντιμετωπίζει τα αρνητικά βλέμματα-σχόλια τύπου «είσαι οπισθοδρομικός» και τι συμβουλή δίνει στους νέους της σημερινής εποχής;
Ας στραφούμε για λίγα λεπτά στο παρελθόν. Θυμάσαι κάποιες στιγμές από τα παιδικά και εφηβικά σου χρόνια ν’ αναφέρονται στα τσιαττιστά;
Από μικρή ηλικία θυμάμαι τον εαυτό μου να ασχολείται με το τσιάτισμα. Για παράδειγμα στο Δημοτικό όποτε είχαμε κάποια γιορτή μου ανέθεταν διάφορους ρόλους που αφορούσαν στην παράδοση. Ντυνόμουν παραδοσιακά, με τη βράκα δηλαδή, και μου ανέθεταν έτοιμα παραδοσιακά δίστιχα. Με την πάροδο των χρόνων άρχισα σιγά-σιγά να δημιουργώ και δικά μου τσιαττιστά. Μάλιστα, όλοι οι δικοί μου άνθρωποι μου έλεγαν πως έχω ταλέντο και πρέπει να το συνεχίσω. Επίσης, μεγαλώνοντας, θυμάμαι τους φίλους μου σε διάφορα πάρτυ, να με παροτρύνουν να τους ψυχαγωγώ με δικά μου τσιαττιστά και παραδοσιακά τραγούδια.
Τι είναι για σένα το τσιάττισμα; Αν σου έλεγαν να μην ξανατσιαττίσεις πώς θα συμπεριφερόσουν;
Για μένα το τσιατισμα είναι ένα είδος μουσικής που με εμπνέει και με κάνει να ξεφεύγω από τα προβλήματα της καθημερινότητας. Υπάρχουν διάφορα είδη που μ’ αρέσει να τσιαττίζω και αναφέρονται στον πόνο, στην αγάπη (ερωτικά τσιατιστά) και στα τσιατίσματα παλιωμάτου (αντιπαράθεση με άλλο άτομο). Το τσιάττισμα είναι ένα μεγάλο κομμάτι της ζωής μου που δεν μπορώ να ζήσω χωρίς αυτό. Με λίγα λόγια είναι τρόπος ζωής και θα έκανα τα αδύνατα δυνατά για να συνεχίσω το τσιάττισμα, αν κάποιος στεκόταν εμπόδιο στο να ασχολούμαι μ’ αυτό.
Πώς και με τι εμπνέεσαι; Είναι όντως αυτό που λένε, πως οι τσιαττιστές εμπνέονται με το παραμικρό; Από προσωπική εμπειρία, σου παίρνει χρόνο να τσιαττίσεις;
Είναι αλήθεια αυτό που λένε πως οι τσιατιστές εμπνέονται με το παραμικρό. Το τσιάττισμα μπορεί να ξεκινήσει από το πιο απλό πράγμα που μπορείς να σκεφτείς. Λέγοντας απλώς μια λέξη κάποιου τσιατιστή, αυτός μπορεί να βγάλει ένα ολόκληρο δίστιχο. Γι’ αυτό και οι περισσότεροι λένε πως το τσιάτισμα είναι έμφυτο ταλέντο, καθώς δεν είναι καθόλου εύκολο να σκεφτείς εκείνη την ώρα δίστιχα που να συνάδουν μεταξύ τους. Αναφορικά με το πώς εμπνέομαι, όπως όλοι οι τσιατιστές έτσι και εγώ, δεν έχω συγκεκριμένο λόγο έμπνευσης. Σε διάφορες εκδηλώσεις και διαγωνισμούς που έχω συμμετάσχει, ο αντίπαλος ανοίγει ένα θέμα για οποιοδήποτε λόγο και εγώ ως αντίπαλος είμαι υπόχρεος να απαντήσω στο τσιάτισμα που μου έκανε και να κρατήσω ένα «μοτίβο» στο ίδιο θέμα. Από προσωπική εμπειρία, δεν μου παίρνει καθόλου χρόνο να τσιαττίσω, ενώ δεν υπήρξε καμιά φορά που χρειάστηκε να γράψω κάτι στο χαρτί και μετά να το παρουσιάσω. Είναι τσιαττιστά της ώρας και μπορώ να απαντήσω σε οποιοδήποτε θέμα.
«Το τσιάτισμα εν μαλλί μου τζαι έχω το πρώτο θέμα ,
Τζαι εν ποταμός που εν τρεξιμιός μες το δικό μου αίμα»
Όταν παρουσιάζεσαι σε εκδηλώσεις υπάρχουν φορές όπου οι άνθρωποι οι οποίοι σε γνωρίζουν για πρώτη φορά, σε κρίνουν με αρνητικά σχόλια τύπου: «είσαι οπισθοδρομικός, κανένας νέος δεν ασχολείται με τα τσιαττιστά»;
Φυσικά υπήρχαν και υπάρχουν αυτές οι αντιδράσεις, από διάφορες ηλικίες. Υπάρχουν στιγμές, μάλιστα, που μου αναφέρουν με κάθε ευκαιρία ότι με αυτό που ασχολούμαι δεν οδηγεί κάπου και πως πρέπει σιγά-σιγά να το αφήσω. Επίσης ακούω διάφορα σχόλια όπως: «άλλαξαν οι καιροί και είναι κρίμα ένας νέος να ασχολείται με αυτά τα πράγματα». Ποτέ όμως δεν τους λαμβάνω υπόψη μου, μιας και είναι κάτι που με γεμίζει και με κάνει χαρούμενο.
Καθώς οι νεαροί Κύπριοι, λάτρεις των τσιαττιστών δεν είναι και τόσοι πολλοί και γενικά στην εποχή μας ελάχιστοι συνεχίζουν να κρατούν την παράδοση τούτου του τόπου, μπορείς να τους δώσεις μία συμβουλή;
Αρχικά να αναφέρω πως είναι κρίμα αυτό που συμβαίνει στη σημερινή εποχή, καθώς η παράδοση μας έχει να μάθει πολλά σε όλους μας. Οι προγονοί μας, μας μεγάλωσαν με αυτά και πρέπει με τη σειρά μας να τα μεταδώσουμε. Την ίδια ώρα, χρειάζεται να κρατήσουμε αυτά τα ήθη και έθιμα για να μην χαθούν. Προτρέπω τους νέους να ασχοληθούν με την παράδοση γιατί είναι ένα κομμάτι του τόπου μας, που πρέπει να κρατηθεί ζωντανό για πάντα.
«ΕΕ Μείνε στην Κύπρο σήμερα τζαι εν θα το μετανιώσεις
Γιατί έχουμε έθιμα τζαι ωραίες παραδόσεις»
«ΕΕ Που τραγουδώ Κυπριακά εμέν εν η χαρά μου,
Τζαι εν η ζωή μου κάμποση που έχω τα τσιατιστά μου»
«ΕΕ Είμαι ένας νέος του Πωμού τζαι έχω κάμποσον πάθος
Που τραγουδώ κυπριακά ένεν καθόλου λάθος»
«ΕΕ Μεράκι είχα που μιτσής τζαι σκέφτουμουν τζαι γράφω
Τζαι έχουν με αντιπρόσωπο μεγάλο μες την Πάφο»
«ΕΕ Ποττέ εν επροσπάθησα του κόσμου να αρέσω
Τους νέους της παράδοσης θέλω να προσκαλέσω»
«ΕΕ Σχέδια κάμνω στη ζωή να’χω παιθκιά τζαι αγγόνια
Να τραουδούν κυπριακά όσο τζαι αν ρέξουν χρόνια»
«ΕΕ Να ξέρουν πως την Κύπρο μας ρίζες βαθκιές κρατούσειν
Υπομονή τζαι σεβασμό εις την ζωή μετρούσιν»
«ΕΕ χοροί , τραούθκια τζαι έθιμα εν η χαρά του τόπου,
Τζαι κάμνουσιν χαρούμενη τη φάτσα του ανθρώπου»
Ο Αθηνόδωρος είναι ένα τρανό παράδειγμα ότι η τέχνη και η παράδοση του νησιού μας δεν ανήκουν στο παρελθόν. Μέσα από το ταλέντο, τον σεβασμό και αγάπη του, αποδεικνύει πως τα τσιαττιστά μπορούν να παραμείνουν ζωντανά, όσα χρόνια κι αν περάσουν. Σε μια εποχή, όπως αυτή που ζούμε σήμερα, των γοργών ρυθμών και της μανιακής τεχνολογίας, αξίζει να έχουμε ως πρότυπα τέτοιες μορφές ανθρώπων!
Γράφει η Χριστίνα Γεωργίου